Πέρα από την τραγουδίστρια της νίκης Σοφία Βέμπο (καταγόταν από την Καλλίπολη της Αν. Θράκης), η οποία σηματοδοτεί και νοηματοδοτεί με τα τραγούδια της την νίκη του 1940, έχει ενδιαφέρον ότι όλη η Θράκη (και Πορπιώτες ασφαλώς) – κληρωτοί και έφεδροι- προσέφεραν τα μέγιστα στον ελληνοϊταλικό αγώνα. Από το νομό Ροδόπης συνολικά εκατόν ενενήντα πέντε (195) φαντάροι έπεσαν στο αλβανικό Μέτωπο. Από αυτούς οι 25 και πλέον θεωρούνται εξαφανισμένοι. Στην επιστράτευση ειδικά από τη Θράκη επιστρατεύθηκαν για τον πόλεμο από ηλικία 43 ετών και κάτω, ενώ για την υπόλοιπη Ελλάδα από 36 και κάτω. Οι μονάδες στρατού συγκροτήθηκαν με βασικό κριτήριο την καταγωγή, γιατί στον πόλεμο, όταν είσαι με δικούς σου, παιδικούς φίλους και συντοπίτες, υπερβαίνεις τον εαυτό σου, νοιάζεσαι για το διπλανό σου. Άλλωστε πολλοί σώθηκαν χάρη στην αυτοθυσία των συμπολεμιστών τους, που αψήφισαν τον κίνδυνο και μετέφεραν τον τραυματία συμπολεμιστή τους με την πλάτη τους. Αυτή την τακτική εφάρμοζαν και οι αρχαίοι Σπαρτιάτες στις ίλες τους.
Το περίφημο 29ο Σύνταγμα Πεζικού ιδρύθηκε κατά την διάρκεια των Βαλκανικών πολέμων στην Έδεσσα και μετεγκαταστάθηκε πριν τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο στην Κομοτηνή. Όταν το μέτωπο άρχιζε να ανοίγει στη Βόρειο Ήπειρο στα βουνά της Αλβανίας, προετοιμάστηκε από ανθρώπους δικούς μας, στρατεύσιμους και αναχώρησε την 17η Νοεμβρίου 1940 και μάλιστα έδωσε μάχες στο Πόγραδετς, στο Τεπελένι και στην Κλεισούρα, από τις πιο φονικές μάχες του μετώπου. Είναι μάχες στις οποίες χάθηκαν πάνω από 2-3 χιλιάδες Έλληνες φαντάροι, μεταξύ των οποίων και πάρα πολλοί από το 29ο Σύνταγμα Πεζικού και το οποίο σήμερα έχει μετονομαστεί στην 29η Ταξιαρχία Πεζικού με την ονομασία ΠΟΓΡΑΔΕΤΣ. Αποτελούνταν κυρίως από Θρακιώτες (εκτός από Έλληνες στο σύνταγμα αυτό υπηρετούσαν αρκετοί Έλληνες Μουσουλμάνοι, Εβραίοι αλλά και Αρμένιοι) και διοικούσε ο αντισυνταγματάρχης πεζικού Φώτιος Μεσσηνόπουλος, από τα τέλη Νοεμβρίου του 1940 μέχρι και την 23η Απριλίου του 1941.
Οι Πορπιώτες που έχασαν τη ζωή τους πολεμώντας στα κακοτράχαλα Αλβανικά βουνά ή θυσίασαν την υγειά τους, επιστρέφοντας τραυματισμένοι ή ανάπηροι από κρυοπαγήματα είναι οι παρακάτω:
Νεκροί:
1. Δημήτριος Βουλγαράκης: Γεννήθηκε το 1918 στο Μαστανάρι Αν. Θράκης κι εγκαταστάθηκε στην Πόρπη με τον πατέρα του Πασχάλη, τη μητέρα του Ζαχαρένια (γένος Ξενάκη) και το θείο του Τριαντάφυλλο το 1923. Παντρεύτηκε πολύ μικρός, στα 18 του με την συγχωριανή του Σουλτάνα, γένος Χριστόδουλου Αργυρακάκη κι απόκτησαν δυο κόρες, την Αθηνά, το 1937 (Κωνστανταράκη σήμερα) και τη Βασιλική, (Βασιλακάκη σήμερα) το 1939, χρονιά που κλήθηκε να υπηρετήσει τη στρατιωτική του θητεία. Την ίδια χρονιά, ενώ υπηρετούσε, πέθανε ο πατέρας του Πασχάλης, σε ηλικία 50 χρονών. Όταν κηρύχθηκε ο πόλεμος περίμενε την απόλυσή του από το στρατό σε 2 μέρες, ως προστάτης οικογένειας. Το 29ο Σύνταγμα στρατοπέδευε στο κέντρο της πόλης. Χρειάστηκε να περάσουν τρεις εβδομάδες ωσότου ληφθεί απόφαση να ενισχύσει το 29ο Σύνταγμα τα υπόλοιπα εκστρατευτικά τμήματα του Ελληνικού στρατού στην πρώτη γραμμή της μάχης.
Όπως αναφέρεται στα αρχεία του ΓΕΣ (https://dis.army.gr/content/search-casualties/view/78934), πέθανε στις 12-12-1940 στο Στρατιωτικό Νοσοκομείο, στο οποίο είχε μεταφερθεί ως τραυματίας από πυρά των Ιταλών. Η κόρη του Αθηνά πληροφορήθηκε πως ο θανάσιμος τραυματισμός του επήλθε όταν, γυρίζοντας από πολεμική επιχείρηση, αντιλήφθηκε έναν κρυμμένο Ιταλό στρατιώτη. Μόλις έδειξε στον Λοχαγό του τον κρυμμένο Ιταλό, αυτός τον πυροβόλησε. Τόπος ταφής του φέρεται να είναι το νεκροταφείο του Ιερού Ναού Παναγιάς Κορυτσάς (μη διασταυρωμένη πληροφορία).
Όπως διηγείται σήμερα η κόρη του Αθηνά, οι μαχητές της εποχής εκείνης δεν φοβήθηκαν τον πόλεμο αλλά τους κατέβαλαν οι κακουχίες, ο βαρύς χειμώνας και τα κρυοπαγήματα. Με τον ένδοξο θάνατό του, στα 22 χρόνια του (παλληκαράκι) έσβησε και το επίθετο Βουλγαράκης στην Πόρπη, γιατί δεν απόκτησε αγόρια.
2. Παιδαράκης Παναγιώτης του Στέργιου, στρατιώτης. Γεννήθηκε το 1909 στο Μαστανάρι της Αν. Θράκης. Σε παιδική ηλικία ήρθε προσφυγόπουλο στην Πόρπη, με τον πατέρα του Στέργιο, τη μητέρα του Θεοδοσία, τα αδέρφια και άλλους συγγενείς, αφού αρχικά περιπλανήθηκαν στην Αρωγή και στη Μέση. Το 1933 παντρεύτηκε τη συγχωριανή του Μάρθα, κόρη του Θόδωρου Αργυρακάκη και της Σουλτάνας Τερζή, ορφανή από πατέρα, που τον σκότωσαν οι Τούρκοι το 1913. Απόκτησαν δύο παιδιά, τον Αδάμ (1934) και τη Χρυσούλα (1937). Ο Παναγιώτης Παιδαράκης επιστρατεύτηκε στον ελληνο- ιταλικό πόλεμο, το 1940, σε ηλικία 31 χρονών και κατατάχθηκε στο 9ο Σύνταγμα Πεζικού. Τραυματίστηκε πολύ σοβαρά σε μάχη κοντά στην Κλεισούρα και πέθανε από πολεμικό τραύμα σε Στρατιωτικό Νοσοκομείο στις 10 Δεκεμβρίου 1940, αφήνοντας ορφανά τα δυο του μικρά του παιδιά και χήρα τη σύζυγό του Μάρθα, που δεν ξαναπαντρεύτηκε. Υπήρξε, μάλιστα, μια τραγική φιγούρα καθώς έχασε σε δυο πολέμους πατέρα και σύζυγο!
3. Μενεξές Παναγιώτης του Δημητρίου. Γεννήθηκε το 1898 στο Χατζηγύρι. Το 1922 εγκαταστάθηκε στα Πηγάδια Ξάνθης και το 1930 με τη σύζυγό του Λεμονιά μετεγκαταστάθηκε στην Πόρπη. Φονεύθηκε στο Χάνι Μπαλαμπάνι (Β. Κλεισούρας), στις 5/2/1941. Δεν είχε παιδιά.
4. Αλή Ογλού Ραήφ του Αλή, στρατιώτης. Γεννήθηκε το 1917. Φονεύθηκε στο Τεπελένι στις 17 Μαρτίου 1941.
Τραυματίες
1. Αντωνακάκης Χρήστος: Γεννήθηκε το 1908 -κλάση 1929-. Υπηρετούσε στο 29ο Σύνταγμα Πεζικού. Τραυματίστηκε στις 5-12-1940, σε μια φονικότατη μέρα για τον ελληνικό στρατό. Στο ημερολόγιο του 29 Σ.Π. γράφει: » Την πρωίαν της 5/12/40 ο 9ος Λόχος συμμετείχε της επιθέσεως κατά Φιλίππου και Μακεδονίας, επί των ανατολικών αυτών αντερείδων. Υπό το απόσπασμα Μεσσηνοπούλου ενισχυμένος με την ΙV Διμοιρίαν Πολυβόλων της Ι Πυρ/χίας ως είχε διατεθή. Η μάχη ήτο σκληρά. Τα άνω Τμήματα, ηρωϊκώς μαχόμενα είχον τα εξής απώλειας:» .. και συνεχίζει αναφέροντας το όνομα του συγχωριανού μας. Επέστρεψε τραυματίας από το αλβανικό πόλεμο, παντρεύτηκε τη Θεοπούλα Τερζή, απέκτησαν δύο παιδιά, τον εξαίρετο στρατιωτικό γιατρό Καρυοφύλλη και τον αγαπητό Ελευθέριο Αντωνακάκη. Έζησε και πέθανε στην Πόρπη δουλεύοντας το περίπτερο του χωριού, ως Ανάπηρος Πολέμου.
2. Ξενάκης Δημήτριος του Νεραντζή: Γεννήθηκε το 1914. Απόκτησε (με υιοθεσία) ένα παιδί, το Χρήστο.
3. Δουλγεράκης Στέργιος του Κων/νου (Στεργιάνης): Γεννήθηκε το 1913. Έπαθε κρυοπαγήματα με αποτέλεσμα να του κόψουν τα πόδια.
Αιχμάλωτος
Αντωνακάκης Δημήτριος του Αδάμ (γνωστός στην Πόρπη ως Ελβετός, λόγω της αιχμαλωσίας του και της απόδρασης και διαμονής του στην ουδέτερη Ελβετία): Γεννημένος το 1919. Υπηρετούσε τη θητεία του. Αιχμαλωτίστηκε στο τέλος του ελληνοιταλικού πολέμου, όταν οι Γερμανοί είχαν καταλάβει την Ελλάδα, τον Απρίλιο του 1941. Την ιστορία του αφηγείται σύντομα ο κ. Μόσχος Μυλωνάς από τον Ίασμο, ο πατέρας του οποίου είχε αιχμαλωτιστεί με τον Δημήτριο Αντωνακάκη. Η ιστορία ενός αιχμαλώτου…. Άκουσα προσωπικά τις αφηγήσεις του Παρασκευά Μυλωνά, ο οποίος τέτοιες κυρίως μέρες μας διηγούνταν όσα πέρασε ως αιχμάλωτος στην Ιταλία και ως δραπέτης μετά στην Ελβετία, μαζί με τον συγχωριανό μας Ελβετό. Θυμάμαι τη συγκίνηση, την ενάργεια και την παραστατικότητα των λόγων του. Ευτυχώς άφησε υλικό: χειρόγραφα απομνημονεύματα, μαγνητοφωνημένες διηγήσεις και κυρίως: δυο εξαιρετικά παιδιά που τιμούν τον πατέρα τους και τη μνήμη του. Κάθε 28η Οκτωβρίου, μου έλεγε η Κούλα Γκαράνη (συγνώμην Κούλα που αποκαλύπτω μυστικά!) ακούν οικογενειακά και διαβάζουν τα απομνημονεύματα του παππού.!!!
ΚΑΠΟΙΑ ΝΤΟΚΟΥΜΕΝΤΑ
- Φωτογραφία είναι από το αρχείο της Δ/νσης Ιστορίας Στρατού του ΓΕΣ, όπου έχουν καταγραφεί οι πεσόντες. (https://dis.army.gr/el/content/search-casualties) (Ως τόπος γέννησης αναφέρεται η Κοινότητα του τόπου γέννησής τους)
2. Τα παρακάτω κείμενα είναι ερανίσματα από το βιβλίο του κοντοχωριανού μας δάσκαλου Δημ. Παπουλιά, από τη γειτονική μας Μέση. Ο Δημ. Παπουλιάς υπηρέτησε 27 χρόνια στο χωριό του ως δάσκαλος και κατέγραψε σε ένα εξαιρετικό βιβλίο μαρτυρίες και γεγονότα, διασώζοντας πλούσια ιστορική μνήμη. Στη φωτο υπάρχουν αναφορές σε Πορπιώτες, που πολέμησαν στο Αλβανικό Μέτωπο. ΧΡΟΝΙΑ ΠΟΛΛΑ, ΕΛΛΑΔΑ!
ΣΗΜΕΙΩΣΗ:
Χρησιμοποίησα το ημερολόγιο του 29ου Συντάγματος Πεζικού (που βρήκα στο Ίντερνετ) και προφορικές μαρτυρίες της Αθηνάς Κωνστανταράκη, του Μόσχου Μυλωνά και της αγαπητής Βάνας Γκαράνη.
porpiotis.com 