Κάθε χρόνο, στις 8 Ιανουαρίου πραγματοποιούνταν το έθιμο της «Μπάμπως» . Επειδή σ’ αυτό το έθιμο κυρίαρχο ρόλο είχαν οι γυναίκες, με τους άνδρες να παραμένουν στα σπίτια τους ή να παρακολουθούν από μακριά, ονομάστηκε μεταγενέστερα “Ημέρα της Γυναικοκρατίας”.
Κατά την ημέρα αυτή, εορτή της Αγίας Δομνίκης, ή Δόμνης, τιμώμενο πρόσωπο ήταν η μαμή, η οποία συνέβαλε στη γέννα των παιδιών. Η γιαγιά στην αρχαιότητα, λέγονταν μάμμη και ως έμπειρη στη ζωή, ήταν αυτή που με τη σοφία και την πείρα της βοηθούσε τις έγκυες στη γέννα. ‘Έτσι με τα χρόνια η μάμμη με την μετάθεση του τόνου έγινε μαμή και από γιαγιά απόχτησε τη σημασία της μαίας.
Πρωί-πρωί οι γυναίκες με την τοπική ενδυμασία τους πήγαιναν στο σπίτι της πιο ηλικιωμένης γυναίκας, της μπάμπως (μπάμπω= γριά ή μαμή), που ήταν και το τιμώμενο πρόσωπο της μέρας, και, αφού την «έβρεχαν» με βασιλικό και την έβαζαν να «τάξει», της πρόσφεραν δώρα. Ύστερα την τοποθετούσαν πάνω σε ένα αμάξι, κατάλληλα μετασκευασμένο και στολισμένο και τη γύριζαν στους δρόμους του χωριού χορεύοντας στο ρυθμό της παραδοσιακής γκάιντας. Ακολουθούσε το γλέντι που το μεσημέρι μεταφέρονταν στην κεντρική πλατεία του χωριού. Οι θρακιώτικοι χοροί, το «ζωναράδικο» και η «μπαιντούσκα» έρχονταν πρώτοι, έπονταν ο συρτός και ο καρσιλαμάς. Αν τολμούσε κάποιος άντρας να πλησιάσει, τότε οι γυναίκες τον κυνηγούσαν, τον κατάβρεχαν και προσπαθούσαν να του βγάλουν ένα ρούχο, το οποίο στη συνέχεια δημοπρατούσαν. Μετά το πέρας της πομπής ακολουθούσε γλέντι «κεκλεισμένων των θυρών», με σκωπτικά τραγούδια, παραδοσιακά εδέσματα και κρασί.
Αλλες γυναίκες ντυμένες με αντρικές ενδυμασίες ασχολούνταν με καθαρά αρρενωπές δουλειές. Παράλληλα οι άντρες στα σπίτια αναγκάζονταν να κάνουν τις εργασίες του σπιτιού, αφού η νοικοκυρά έλειπε για μια μέρα από αυτό. Σε πολλά χωριά κυρίως της Μακεδονίας και Θράκης όπως το Κίτρος Πιερίας, την Οινόη Ορεστιάδας, τη Μονοκκλησιά Σερρών, την Πετρούσα Δράμας, τα Άβδηρα Ξάνθης κλπ. αναβιώνει με παραλλαγές το έθιμο της Μπάμπως, δηλ. της μαμής, όπου μέσα από το πρόσωπο της μαμής τιμάται η γυναίκα, η γονιμότητα, η ζωή και τα γλέντια που πραγματοποιούνται έχουν καθαρά γυναικεία σφραγίδα! Σε πολλά χωριά μάλιστα οι γυναίκες καταλαμβάνουν δημόσια κτίρια, κάνουν τις αντρικές δουλειές και οι άντρες φροντίζουν το σπίτι και τα παιδιά, ενώ όποιος άντρας τολμήσει να βγει στο δρόμο θα υποβληθεί σε κατάβρεγμα ή γδύσιμο!
Το έθιμο κυρίως τελούνταν στη Βόρεια και την Ανατολική Θράκη, απ’ όπου οι πρόσφυγες το μετέφεραν στις νέες τους πατρίδες. Οι πρόσφυγες από τη Βουλγαρία, το έλεγαν “Μπάμπω Ντεν”, από την Τουρκία “Μπάμπου Γκιουνού”, ενώ όσοι ήρθαν από τα παράλια του Πύργου (Μεσημβίας Σωζόπολη), το έλεγαν “Μπαμπώτερα”. Σύμφωνα με τους λαογράφους, το έθιμο έχει ρίζες αρχαιοελληνικές και θυμίζει τα “Θεσμοφόρια” και περισσότερο τα “Αλώα”, που γίνονταν στην Αθήνα την ίδια εποχή.
Πηγή: radioevros.gr
porpiotis.com 