οι μουσουλμάνοι της Πόρπης

οι πρώτοι κάτοικοι

—   Ο πρώτος οικισμός της Πόρπης δημιουργήθηκε από Μουσουλμάνους πρόσφυγες που μετακινήθηκαν από την Βουλγαρία, ακριβώς εκεί όπου βρίσκεται και σήμερα. Λίγο μετά την ίδρυση του Βουλγαρικού κράτους το 1878,  πολλοί Μουσουλμανικοί πληθυσμοί μετακινήθηκαν, αναζητώντας νέο τόπο εγκατάστασης μετά την αλλαγή συνόρων και την ανεξαρτητοποίηση χωρών, όπως η Βοσνία, η Σερβία και η Βουλγαρία. Η άφιξή τους ολοκληρώθηκε ως το 1906, την περίοδο που ήταν Σουλτάνος Αβδούλ Χαμήτ Β΄. Οι Μουσουλμάνοι, σύμφωνα με τον πληροφορητή μας Οσμάν Ρετζέπ, κατάγονται από το Τάχταλι Ιριλέρ Βουλγαρίας.  Περιπλανήθηκαν σε πολλές περιοχές για διάστημα τριών – τεσσάρων χρόνων, (στους Προσκυνητές και στις Σάπες), αλλά δεν έγιναν αποδεκτοί από τους εκεί κατοίκους. Η Βουλγαρία ανεξαρτητοποιήθηκε με τη βοήθεια των Ρώσων το 1878, στο έδαφός της, όμως, ζούσαν – και ζουν και σήμερα – αρκετοί μουσουλμάνοι: τουρκογενείς, πομάκοι, εξισλαμισμένοι, αθίγγανοι κ.ά.. Από το 1878 μέχρι το 1908 σουλτάνος στην οθωμανική αυτοκρατορία ήταν ο Aμπντούλ Χαμίτ B΄. Συνέχισε τις οικονομικές και κοινωνικές μεταρρυθμίσεις του πατέρα του, αλλά κυβέρνησε απολυταρχικά. Γι’ αυτό δημιουργήθηκαν πολλές ομάδες με στόχο να τον ανατρέψουν και να επαναφέρουνσε ισχύ το σύνταγμα του 1876. Ο σουλτάνος ήταν πολύ σκληρός με τους αντίπαλούς του, τους Νεότουρκους, που φυλακίστηκαν, εξοντώθηκαν ή έφυγαν σε άλλες χώρες. Το 1908 οι Νεότουρκοι οργάνωσαν στρατιωτικό κίνημα και ανάγκασαν το σουλτάνο να επαναφέρει το σύνταγμα. Στις αρχές του 20ου αι., στη Θράκη, όπως και στη Μακεδονία, που ανήκουν στην παραπαίουσα οθωμανική αυτοκρατορία, μαίνεται σκληρός αγώνας κυρίως ανάμεσα στους Έλληνες και τους Βουλγάρους, που προσπαθούν να προλειάνουν το έδαφος για μελλοντικές προσαρτήσεις των περιοχών στις οποίες ζουν πληθυσμοί τους. Οι μουσουλμάνοι της Πόρπης, λόγω των βουλγαρικών διώξεων μετακινούνται νότια, σε έδαφος της οθωμανικής αυτοκρατορίας τότε που το ονομάζουν Ορτάκιολου (ή Ορτάκισλαρ σύμφωνα με τους ντόπιους, έτσι ονομαζόταν επίσημα το χωριό μέχρι το 1921). Η περιοχή τα επόμενα χρόνια θα περάσει στη Βουλγαρία το 1913 (με τους βαλκανικούς πολέμους και τη Συνθήκη του Βουκουρεστίου), σε Συμμαχική διοίκηση από το 1918 και στην Ελλάδα το 1920.

   Κατά την Οθωμανική περίοδο δεν υπήρχε οργανωμένη απογραφή του πληθυσμού και δεν υπάρχουν ασφαλή στοιχεία για τον αριθμό των κατοίκων του Ορτάκιολου. Στην πρώτη επίσημη απογραφή που υπάρχει, το 1920, όταν η περιοχή ενσωματώθηκε στο Ελληνικό κράτος, ο πληθυσμός του χωριού ήταν 199 άτομα.

 

 

 

—Τη δεκαετία του ’60 με τα γεγονότα στην Κύπρο και στην Κων/πολη αλλά και τη δικτατορία του 1967 αρκετές μουσουλμανικές οικογένειες εγκατέλειψαν την Πόρπη και την Ελλάδα και μετοίκησαν στην Τουρκία (κυρίως στην Προύσα και στη Σμύρνη).

Τη δεκαετία του ‘ 80 πολλοί πομάκοι, κυρίως από τα χωριά Καλύβια και Άνω Βυρσίνη εγκαταστάθηκαν στην Πόρπη, αγοράζοντας σπίτια και κτήματα. Έτσι σήμερα, η πλειοψηφία των μουσουλμάνων κατοίκων του μουσουλμανικού «μαχαλά» της Πόρπης είναι πομάκοι έποικοι, οι οποίοι χάρη στην εργατικότητα, την εξυπνάδα και την τόλμη τους προόδεψαν αρκετά.

Εκείνο που δίνει τον τόνο στον σύγχρονο παραδοσιακό πολιτισμό της Πόρπης είναι η ειρηνική και αρμονική συνύπαρξη της χριστιανικής και της μουσουλμανικής κοινότητας. Η έννοια της πολυπολιτισμικής κοινωνίας αποτελεί συνηθισμένη συνισταμένη της καθημερινότητας των Θρακών. Στο χωριό ζουν χριστιανοί πρόσφυγες, μουσουλμάνοι και Πομάκοι ειρηνικά.

το τζαμί

Το τζαμί, αποτελεί τόπου  ομαδικής  λατρείας  των Μωαμεθανών. Το εσωτερικό του τζαμιού αποτελείται από δυο χώρους, ένα μέρος ανήκει στους άνδρες και το άλλο στις γυναίκες, χωρίς  να βλέπονται μεταξύ τους. Εξωτερικά, το τζαμί πλαισιώνεται  από το μιναρέ. Αρχιτεκτονικά  είναι ένα κυκλικό  ψηλό  οικοδόμημα  σε  μορφή πύραυλου-πύργου. Κάθε μιναρέ πάνω ψηλά έχει ένα κυκλικό μέρος  στο οποίο  ανεβαίνει ο ιμάμης του τζαμιού, με εσωτερική σκάλα μέσα από το μιναρέ, πέντε φορές την ημέρα και ψέλνει κάθε φορά ένα συγκεκριμένο τροπάριο για να υπενθυμίσει την ώρα της προσευχής. Το κυκλικό αυτό μέρος, γύρο-γύρο έχει λάμπες (στα παλιά χρόνια υπήρχαν φανάρια) τα οποία φωτίζονται στα δυο Μπαϊράμια για πέντε μέρες και στις πέντε ιερές μέρες που υπάρχουν μέσα στο χρόνο με σκοπό πάλι, να τραβήξουνε την προσοχή των πιστών για την σημασία της ημέρας. Σε κάθε τζαμί  λειτουργεί  ένας    ιμάμης  ο οποίος είναι υπεύθυνος   για την  υπενθύμιση  της ώρας της προσευχής  πέντε φορές την ημέρα, για την προσευχή εντός του τζαμιού, επίσης έχει την  αρμοδιότητα να  παντρεύει  και να θάβει   τους  ενορίτες. Οι πιστοί είναι  υποχρεωμένοι  να βγάζουν τα παπούτσια τους  με την είσοδό τους  στο τζαμί. Πριν από κάθε προσευχή  επιβάλλεται  να πλένουν τα διάφορα μέρη του σώματος τους, (χέρια, πρόσωπο, στόμα, μύτη, πόδια). Σε κάθε  πόλη ή χωριό τα τζαμιά  διοικούνται  από μια τριμελή διαχειριστική  επιτροπή,  η οποία ασχολείται  με τα οικονομικά και τη διοίκηση του τζαμιού  και εκλέγεται ανά τακτικά χρονικά διαστήματα  από τους ενορίτες.

Ας σημειωθεί εδώ ότι με μεταμφιέσεις με καμήλα έκαναν και οι μουσουλμάνοι της Πόρπης, στη γιορτή του κουρμπάν μπαϊράμ, το οποίο μαζί με το σεκέρ μπαϊράμ αποτελούν τους κυριότερους σταθμούς του ετήσιου εορτολογικού κύκλου τους.