η κουτσουμπέλα

Η λέξη «κουτσουμπέλα» είναι λέξη που την έλεγαν οι Χατζηριώτες. Δεν ξέρω τι ακριβώς σημαίνει και δεν την έχω ξανακούσει ποτέ άλλοτε παρά μόνο μια φορά από τον παππού- Δημητρό Κατσίκα. Μάλλον θα καταλάβετε τη σημασία της από το περιστατικό που θα αφηγηθώ. Πάντως δεν βρήκα πιο κατάλληλη λέξη για να περιγράψω τη θέση που βρίσκεται το Χατζηγύρι, αν θελήσει κάποιος να το δει από την Ελλάδα.

Η πρώτη γενιά προσφύγων «έφυγε» με την προσδοκία πως θα ξαναγυρίσει στην Πατρίδα, στο Χατζηγύρι. Γι’ αυτούς η εγκατάσταση στα καινούρια χωριά τους φάνταζε μια προσωρινή περιπέτεια. Με το πέρασμα των χρόνων, η σκέψη πως δεν θα επιστρέψουν στα σπίτια τους ενισχύονταν. Δεν λιγόστεψε ποτέ, όμως, η λαχτάρα να ξαναδούν τα άγια τους χώματα, εκεί που εγκατέλειψαν σπίτια, αποθήκες, στάνες, ζωντανά, χωράφια, εκεί όπου έζησαν και μεγάλωσαν κι εκεί όπου αναπαύονταν οι πρόγονοί τους.

Για πολλά χρόνια, για πολλούς και διάφορους λόγους ήταν σχεδόν αδύνατο να πάει κανείς στον τόπο καταγωγής του, έστω και σαν επισκέπτης. Από τη δεκαετία του’ 80 άρχισαν δειλά δειλά να γίνονται κάποιες επισκέψεις. Στην αρχή τουριστικά γραφεία οργάνωναν εκδρομές σε πόλεις. Το Τουρκικό κράτος δεν επέτρεπε επισκέψεις στα ενδότερα. Αργότερα Πολιτιστικοί Σύλλογοι αλλά και ιδιώτες με Ι.Χ. άρχισαν να επισκέπτονταν τα χωριά καταγωγής τους.

Ο παππούς Δημητρός Κατσίκας στη δεκαετία του ’70 θέλησε να δει έστω κι από μακριά την περιοχή. Ταξίδια στην Τουρκία δεν γίνονταν τότε. Είχε επισκεφθεί συγγενείς του στην Αλεξανδρούπολη κι από κει έκαναν μια βόλτα με αυτοκίνητο. Πέρασαν τις Φέρες και κατευθύνονταν προς το Σουφλί. Το Χατζηγύρι απέχει σε ευθεία γραμμή από την εθνική οδό που διασχίζει το νομό Έβρου 25 χιλιόμετρα. Το πιο κοντινό σημείο είναι λίγο πριν το Τυχερό και τον Προβατώνα, κάπου στο ύψος του χωριού Θυμαριά. Το χωριό δεν φαίνεται, βέβαια, αλλά ένας γνώστης της περιοχής μπορεί να καταλάβει από τη μορφολογία του εδάφους πού βρίσκεται το χωριό. Το πιο χαρακτηριστικό σημάδι για να προσδιορίσει κάποιος την περιοχή που βρίσκεται το Χατζηγύρι είναι ένα περίεργο μπαΐρι, ένας λόφος με περίεργο σχήμα. Ιμπρίκτεπε το έλεγαν οι Χατζηριώτες, έτσι το λένε και σήμερα. Μοιάζει με μπρίκι. Κάπου εκεί στάθηκε ο παπου- Δημητρός Εκεί υπάρχει και μια μικρή λίμνη και δίπλα το ομώνυμο χωριό, το Ιμπρίκτεπε ή Ιμβρασος στα Ελληνικά, χωριό Αρβανίτικο, γειτονικό στο Χατζηγύρι. «Να εκεί πίσω από την κουτσουμπέλα είναι το Χατζη’ύρ’» έδειξε συγκλονισμένος ο παπου Δημητρός και τα μάτια του βούρκωσαν… Από τότε, όποτε με φέρνει ο δρόμος για τον Εβρο, πάντα ψάχνω κλεφτά να βρω την «κουτσουμπέλα», που συνήθως φάινεται, αν ο καιρός είναι καλός.