Γιατροσόφια

 

Γιατροσόφια  και  γητειές

    Πολλά πρακτικά φάρμακα γνώριζαν και χρησιμοποιούσαν κυρίως οι μεγα­λύτερες στην ηλικία, τα ονομαζόμενα «ιλάτσια» (=λέξη τουρκική).

    Χαρακτηριστικά, στο αυτί που πονούσε, έσταζαν σταγόνες από ψημένο πράσο και από ποντικόλαδο (μέσα σε βάζο με λάδι διατηρούσαν νεογέννητα ποντίκια -υπήρχαν πολλά ποντίκια τότε). Λίγες το έφτιαχναν αυτό το φάρμα­κο. (Προσωπικά, το είδα στο σπίτι της Βαγγελιώς Ελευθεράκη).

    Για να καταπραΰνουν τις φλεγμονές, τοποθετούσαν πάνω δέρμα από φρεσκοσφαγμένο αρνί ή κουνέλι.

     Για τους πόνους στην πλάτη, παρασκεύαζαν κατάπλασμα από κοπανισμένο σινάπι και ζυμάρι, που το άλειφαν με λάδι.

     Τις πρησμένες αμυγδαλές των μικρών παιδιών τις «έσπαζαν»: οι ηλικιωμένες και έμπειρες γυναίκες πίεζαν προσεκτικά με τον αντίχειρά τους το σημείο της φλεγμονής, για να «τρέξει» το πύον και να καθαρίσει η μολυσμένη περιοχή, αφού προηγουμένως απολύμαναν τα χέρια τους με σκόνη στύψης. Μερικές φορές χρησιμοποιούσαν σπασμένα κρεμμύδια

     Για να φύγει το κρυολόγημα χρησιμοποιούσαν ως θερμοφόρα το άπλυτο μαλλί των προβάτων, το «σάργκαβο». Το έβαζαν στο στήθος ή στην πλάτη.  Το κρύωμα το θεράπευαν με βεντούζες και εντριβή με πετρέλαιο, την πούντα με έμπλαστρο που κάνανε με πανί, ζυμάρι και κοπανισμένο σινάπι!!!

    Μια άλλη θεραπευτική μέθοδος στη Θράκη για το κρυολόγημα ήταν η εφίδρωση. Μέσα σε φούρνους έβαζαν τους αρρώστους, σε υποφερτή βέβαια θερμοκρασία. Όταν έβγαιναν από το φούρνο τους έκαναν εντριβή, ο πυρετός περνούσε και το κακό ξεθύμαινε.

    Για τις μαγουλάδες, τις «παραμαγούλες» (παρωτίτιδα), σφράγιζαν το διογκω­μένο μέρος με στρογγυλή σφραγίδα, που τη βουτούσαν στο μελάνι και έλεγαν συγκεκριμένες γητειές.

     Για τον ίκτερο, το «κιτρινάδι», χάραζαν ένα σταυρό ανάμε­σα στα φρύδια για να τρέξει το μολυσμένο αίμα ψιθυρίζοντας την ειδική γητειά.

     Τις χιονίστρες με καμένες λεμονόκουπες!

    Όποιος είχε άγχος, φοβίες και αϋπνίες του «έριχναν το μολύβι». Έλιωναν σε μικρό σκεύος ένα μικρό σφαιρίδιο από μο­λύβι και, καυτό καθώς ήταν, το έριχνε σε κρύο νερό. Ανάλογα με το σχήμα που έπαιρνε το μολύβι, έκανε τη διάγνωση των αιτιών που προκαλούσε το άγχος και έλεγε την ανάλογη γητειά. Ο ασθενής έπαιρνε το λιωμένο μολύβι το κρατούσε τρεις μέρες και μετά το πετούσε σε σταυροδρόμι. Έτσι πίστευαν ότι ηρεμούσε. Πολλές γυναίκες ήξεραν να ξεματιάζουν (Σιδερή Γκαράνη), ήταν οι ξεματιάστρες, που με τις γητειές τους έδιωχναν το κακό μάτι.

     Πρακτική νοσοκόμα ήταν η Μαρίτσα Μπεγιάζη, που ήξερε να χτυπάει ενέσεις, καθώς και ο αγροφύλακας Φώτης Αργυρακάκης. Χρησιμοποιούσε τις ίδιες σύριγγες και βελόνες, τις οποίες έβραζε σε με­ταλλικό κουτί για απολύμανση. Ο Πασχάλης Μαργαρίτης ήταν χειροπράκτης. Πολλοί συγχωριανοί κατέφευγαν σ’ αυτόν σε περιπτώσεις στραμπουληγμάτων, κακώσεων, εξαρθρώσεων.

    Η πρακτική μαία του χωριού, η μαμή, η μπάμπω, η μάνα των παιδιών που βοηθούσε να έρθουν στον κόσμο, ήταν σεβαστό πρόσωπο. Πρώτες μαίες ήταν η Δήμητρα Κουμπουτζή και η Παναγιώτα Γκαράνη. Υπομονετι­κή και γλυκομίλητη έδινε κουράγιο στις ετοιμόγεννες και πρόσφερε την πρώτη φροντίδα στο νεογέννητο και στη μητέρα. Όταν έφευγε από το σπίτι της λεχώνας κρατούσε ένα μάτσο βασιλικό και ένα κουβαδάκι (μπακιρτσούδι) με νερό, σημάδια που έδειχναν ότι όλα πήγαν καλά.

    Γιατρούς δεν είχε το χωριό. Για έκτακτες ανάγκες υπήρχε γιατρός κοινοτικός στην Καλλίστη (Αραμπατζόγλου) και στην Αίγειρο (Γεμενετζής, Μαϊλιάνης) ή στην Κομοτηνή. Από το 1968 ερχόταν κοινοτικός γιατρός στο χωριό. Επειδή δεν υπήρχε αγροτικό ιατρείο με έξοδα της κοινότητας Μέσης νοικιαζόταν δωμάτιο στο σπίτι της Μαρίτσας Μπεγιάζη. Αργότερα κτίστηκε αγροτικό ιατρείο και ορίστηκε μια μέρα την εβδομάδα να εξετάζονται οι ασθενείς εκεί.

    Οι πιο συνηθισμένες ασθένειες με την παλιά των ονομασία, ήταν οι παρακάτω :

1. Θιρμασιά = ελονοσία.
2. Νταμπλάς = αποπληξία.
3. Xτικιό = φθίσις = χτικιάρ’ς (ού) = ο φθισικός.
4. Σπλήνα = σπληνιάρ’ς = ο ελονοσών.
5. Ντάγκα = γρίπη και κάθε λοιμώδης νόσος.
6. IIόντα = πνευμονία.
7. Νταλάκ(ι) = άνθραξ.
8. Ντουμούζ – μπασί = ερυσίπελας. Το θεράπευαν επιθέτοντας κάτι το πολύ ζεστό και με μαύρη αλοιφή.
9. Σαράλ’κ (ι) = χρυσή. Τη θεραπεύανε ως εξής: Κόβανε με ξυράφι, την κορυφή του κεφαλιού και τρίβανε το σημείο κείνο με μπαρούτι και σκόρδο.
10. Φακός ή φανός = επιπεφυκίτιδα. Τη θεραπεύανε με «ριξάρι», ξύνοντας μ’ αυτό το ματόφυλλο απ’ το εσωτερικό μέρος, ώσπου να ματώσει.
11. Ρεματισμοί = ρευματισμοί. Τους θεραπεύανε πηγαίνοντας για ζεστά μπάνια στα λουτρά
12. Σφαϊό = Οιοσδήποτε εντοπισμένος δυνατός και συνεχής πό­νος στο στήθος, στη μέση, στην καρδιά κλπ.
13. Μαλαθράντζα = Όλα τα αφροδίσια νοσήματα των οποίων φορείς ήταν, καθώς πίστευαν, οι γύφτοι κι’ οι φράγκοι.
14. Μπλάσνα = Άσπρισμα της γλώσσας των μικρών.
15. Τριγιουρίστρα = ή τριάγγαθου — Πρήξιμο του άκρου ενός δακτύλου του χεριού με δυνατό πόνο. Θεραπευόταν με βούτημα του δακτύλου σε ζεστό καφέ.